Edirne’de gerçekleştirilen bir söyleşide konuşan Arkeolog-Yazar Dr. Umut M. Doğan, Balkan Savaşı döneminde işgal edilen Edirne’nin simgesinin Bulgarlar tarafından yıkılma kararı alındığını ancak Bulgar Arkeolog Prof. Dr. Bogdan Filov tarafından engellendiğini belirtti.

batiekspres.com’un haberine göre, Edirne’de Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği, ‘Tarihten Çağdaş Yaşama Edirne’nin Kültür Panoraması’ başlığında söyleşi etkinliği gerçekleştirdi. Arkeolog-Yazar Dr. Umut M. Doğan’ın gerçekleştirdiği söyleşide Edirne’nin tarihinden bugüne dek geçirdiği süreçten bahsedildi.

Balkan Savaşları döneminde Bulgaristan tarafından işgal edilen Edirne’de, Bulgar hükümetinin Selimiye Camii’ni yıkma kararı aldığını belirten Doğan ‘Bulgar hükümeti, Osmanlının en büyük ikinci kenti Edirne’de Osmanlı’yı simgeleyen Selimiye Cami’ni yıkmaya karar verir. Buna kim karşı çıkıyor biliyor musunuz? Bogdan Filov. Bogdan Filov, Selimiye’nin evrensel bir kültür mirası olduğunu belirterek, Bulgar hükümetinde var olan etkisi ile Selimiye’nin yıkılmasını engellemiştir’ dedi.

Bogdan Filov kimdir?

1920’de, Sofya Üniversitesi’nden arkeoloji ve sanat tarihi konularında profesörlük unvanını elde etti ve bu üniversitede 1920 yılında kurulan arkeoloji kürsüsünün başına getirildi. 1937 senesinde ise Bulgar Bilimler Akademisi’nin başına getirildi.

Georgi Kyoseyvanov’un istifasının ardından, Çar III. Boris’in yandaşı olan Filov, 15 Şubat 1940 tarihinde Bulgaristan Krallığı başbakanı olarak atandı. 7 Eylül 1940 tarihinde imzalanan Craiova Anlaşması ile Güney Dobruca Bölgesi Bulgaristan’a verilmekteydi. Ertesi yılın 14 Şubatında da Mihver Devletleri ile saldırmazlık anlaşması imzalayan Bulgaristan, 1 Mart tarihinde de üçlü pakta dahil oldu.

Bulgaristan Bağımsızlık Gününe denk gelen 3 Mart tarihinde Alman birlikleri, Yugoslavya ve Yunanistan’ı işgal etmek üzere Bulgaristan topraklarına girdiler.

Böyle olmakla birlikte, Bulgar devleti mümkün olduğunca savaş dışında kalmaya çalışıyordu. Ağustos 1943’te Çar Boris’in ölümü üzerine yerine II. Simeon tahta geçti. Yeni çarın yaşı küçük olduğu için kurulan Kraliyet Konseyinin üyelerinden birisi de Başbakan Filov idi.

Antisemitik yasalar ve Nazi yanlısı politikalar

tr.wikipedia.org’a göre, Filov hükûmetinin Kasım 1940 yılında teklif ettiği Ulusu Koruma Kanunu, 24 Aralık 1940 tarihinde parlamentoda onaylanarak yürürlüğe girdi. Bu kanun, Nazi Almanyası’nın yürürlüğe koyduğu ve Yahudilerin tüm haklarını elinden alan Nürnberg Yasalarının bir benzeri idi.

Filov, Bulgaristan’daki tüm Yahudilerle ilgilenecek, icrai yetkilere sahip bir komiserlik teşkil etti. İlhak edilen bölgelerde yaşayan ve Bulgar vatandaşı olmayan Yahudiler, Mart 1943 tarihli bir hükûmet kararnamesiyle Nazi imha kamplarına gönderildiler. İlhak edilen Kuzey Yunanistan ve Vardar Banovina bölgelerinde yaşayan toplam 11,343 Yahudi Nazilere teslim edildi ki, bunların tamamı daha sonra Treblinka İmha Kampı’na gönderildi ve hemen tamamı burada katledildi. Bununla birlikte, Bulgar Ortodoks Kilisesi ve Parlamento sözcüsü Dimitar Peşev’in çabaları ve muhalafetiyle, Nazi işbirlikçisi yönetim, Bulgar vatandaşı yaklaşık 50,000 Yahudiyi sürgün edemedi ve böylelikle bu insanların hayatı kurtuldu.

Öldürülmesi

Ateşkesten sonra, 1944 yılında Sovyetler Birliği kuvvetleri Bulgaristan’a girdi. Akabinde kurulan komünist yönetim, Kraliyet konseyi üyelerini tutuklayıp, halk mahkemesinde yargıladı. Filov’la birlikte 92 kamu görevlisi ölüm cezasına çarptırıldı. 1 Şubat 1945’te Sofya mezarlığında kurşuna dizilen mahkûmlar, bir bomba tarafından oluşturulan bir çukura topluca gömüldüler. Filov’un tüm mallarına el konuldu ve karısı da sürgüne gönderildi.